کتاب صوتی مدیر مدرسه

معرفی کتاب صوتی مدیر مدرسه

کتاب صوتی مدیر مدرسه اثری از جلال آل‌احمد نویسنده و مترجم ایرانی است. آل‌احمد در این کتاب با بهره‌گیری از تجربیات سال‌های طولانیِ آموزگاری خود، با زبانی صریح و اندکی آمیخته به طنزی گزنده، به انتقاد از کاستی‌های فراوانِ نظام آموزشی ایران در دهه‌ی 30 پرداخته است. او در این اثر داستان مردی با اصول اخلاقی خاص خود را روایت کرده که مدیریت مدرسه‌ای پسرانه را برعهده می‌گیرد.

درباره‌ی کتاب صوتی مدیر مدرسه

جلال آل‌احمد (Jalal Al Ahmad) در کتاب صوتی مدیر مدرسه از دریچه‌ای متفاوت به بررسی نقص‌های نهادهای آموزشی کشور و همچنین کاستی‌های شخصیتی قهرمان داستان از منظر اخلاقی، اعتقادی و رفتاری می‌پردازد. مدیر مدرسه روایت معلمی خسته و دلزده از ده سال آموزش الفبا به شاگردان است. او به خیال خود گمان می‌کند که اگر به‌جای معلم، مدیر مدرسه شود، خیالش اندکی آسوده‌تر خواهد شد و بدون دردسر و به‌راحتی می‌تواند کار کند. به همین خاطر هم کفش‌هایی آهنین به پا می‌کند و از این اداره به آن اداره می‌رود و از یک مسئول به مسئول دیگر سر می‌زند و دست آخر با رشوه‌ی صدوپنجاه هزار تومانی مدیر مدرسه می‌شود. خوشحال از اینکه از مشکلات معلمی خلاصی پیدا کرده، عازم مدرسه‌ی جدید می‌شود اما آنچه می‌بیند با آن چیزی که در خواب و خیال تصور می‌کرده، از زمین تا آسمان متفاوت است: مدرسه جایی بسیار دور از شهر قرار گرفته و تنها یک ناظم و چند معلم و یک سرایدار دارد. شاگردان مدرسه همه در فقر رشد کرده‌اند و اغلب از حداقلِ امکانات نیز بی‌بهره بوده‌اند. با این حال، او قصد کرده است تا با تلاش و پشتکار، مدرسه را تغییر دهد. با شاگردانِ سرکش مدارا می‌کند، معلمانِ دلزده و بی‌رمق را امیدواری و انگیزه می‌دهد، ناظم را از کتک زدنِ بچه‌ها منع می‌کند و یک سرایدار جدید استخدام می‌کند غافل از این که نظم ظاهری که تنها چند روز در مدرسه حکمفرما می‌شود، پایدار نیست و به آب در هاون کوبیدن می‌ماند.

مدیر مدرسه را جلال آل‌احمد زمانی به انتشار رساند که تحت تأثیر نوشته‌ها و شیوه‌ی بیان ماکسیم گورکی، نویسنده‌ی پرآوازه‌ی روس و سبک رئالیسم سوسیالیستی او قرار داشت. کتاب صوتی مدیر مدرسه داستانی کوچک بدون پیچیدگی‌های روایی و شخصیت‌های متعدد و روابط نامشخص است؛ داستانی خطی که از زبانِ روان و ساده‌ای بهره گرفته است.

آل‌احمد در این کتاب، روشنفکرِ جامعه را در نقش مدیر مدرسه و عامل ایجاد تغییرات مثبت و پیشرفت قرار داده است؛ نقشی که به گمان بسیاری برای روشنفکر ایرانی همانند لباسی بسیار گشاد بر تنِ افکار و باورهای او زار می‌زند و دستِ آخر، انفعال و فقدان عزم راسخ و باور به خود باعث می‌شود آن را از تنش دربیاورد. مدرسه همانند جامعه سراسر تناقض و تعارض است. از هر سو آشفتگی و هرج‌ومرج به چشم می‌خورد. بی‌عدالتی و نابسامانی در جای‌جای این جامعه‌ی کوچک که اغلب قریب به اتفاقِ اعضای آن، نام و شخصیتی مستقل ندارند، حکمفرماست. مدیر مشتاقانه قصد کرده که یک‌تنه و بدون آنکه از دیگران کمک بگیرد، به مبارزه‌ی این همه ناآرامی و تنش برود. او به‌خوبی متوجه می‌شود که در سلسله‌مراتب این آشفته‌بازار نه نفر اول که شاید آخرین نفری باشد که می‌تواند حرف بزند و شنونده و خریداری هم برای سخنان او وجود نداشته و نخواهد داشت و به همین خاطر، زودتر از آنچه تصورش را می‌کرد، خسته و سرخورده می‌شود، دست از همه‌چیز می‌شوید و عطای مدیریت را به لقایش می‌بخشد. این همان انفصال و انفعالِ بخشِ خردمندتر جامعه است؛ همان سرخوردگی که در پی اقداماتِ پراکنده و به دلیل فعالیت‌های بی‌نتیجه و بدون اندیشه‌ی قبلی به آن دچار می‌شوند.

جلال آل‌احمد در کتاب مدیر مدرسه از راوی اول شخص برای بیان روایت خود استفاده کرده است و انتخاب او باعث شده تا داستان از زوایای متفاوتی در برابر مخاطب قرار بگیرد. به گمان برخی منتقدان، اغب داستان‌های آل‌احمد پیرنگ‌های قدرتمندی ندارند. به‌لحاظ چهارچوب‌های داستان‌نویسی نیز ایراداتی را بر آن وارد می‌دانند از جمله آنکه نقاط اوج و فرود به خوبی پرداخت نشده است. با این حال، مدیر مدرسه از نکات مثبت بسیاری نیز برخوردار است که از جمله‌ی آن‌ می‌توان به استفاده‌ی جلال آل‌احمد از ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عامیانه و همین‌طور استعارات و کنایه‌های سیاسی و فرهنگی اشاره کرد. آل‌احمد وفادارانه با پیروی از اصول داستان‌های واقع‌گرایانه، هر کدام از شخصیت‌های حاضر در داستانش را نماینده‌ی صنف، گروه یا طبقه‌ی خاصی از اجتماع قرار داده است و از زبانِ هر کدام، راوی حکایت و سرگذشتی تازه برای ماست.

کتاب صوتی مدیر مدرسه را به همت نشر جیحون، در همکاری با انتشارات کتاب‌سرای نیک و با خوانش مهدی فضلی می‌شنوید.

کتاب صوتی مدیر مدرسه برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب صوتی مدیر مدرسه برای علاقه‌مندان به داستان‌های واقع‌گرایانه‌ی ایرانی و همین‌طور طرفدارانِ آثار و افکار جلال آل‌احمد شنیدنی و جالب‌ توجه خواهد بود.

در بخشی از کتاب صوتی مدیر مدرسه می‌شنویم

فراش قدیمی را چهار روز پشتِ سر هم سر ظهر می‌فرستادیم اداره‌ی فرهنگ و هر آن منتظر ذغال‌سنگ بودیم. هنوز یک هفته از آمدنِ فراش جدید نگذشته بود که صدای معلم‌ها بلند شد. نه به هیچ‌کدامشان سلام می‌کرد و نه دنبال خرده‌فرمایش‌هایشان می‌رفت. محلِ سگ به هیچ‌کس نمی‌گذاشت! مثل همه سر ساعت هشت صبح می‌آمد و گرچه سوادی نداشت، دفتر حضور و غیاب را امضا می‌کرد. خط کج‌وکوله‌ای جلوی اسمش می‌کشید که با رمل و اسطرلاب می‌شد فهمید حسین است...