کتاب دست دوم کتاب تمدن ایران باستان اثر مهرداد مهرین

ایران که نام خود را از د ادبانه و بجای گرفته است ، از آغاز تاریخ بشر ، سرچشمه نیکی و قدرت ، زیبائی و فضیلت بوده است . دنیا اگر از یونان هم آهنگی و زیبائی و از رم قانون و هنر آموخت ، از ایران ترکیبی از هر چهار فرا گرفت . و با اینکه اقوام وحشی بارها بایران حمله کرده سعی نمودند آن را نابود کنند ، ایران استوار بای برجای ماند و مشعل فرهنک خود را همچنان روشن نگاهداشت . بقول کاظم زاده ایرانشهر د تجلیات روح ایرانی در هر عصر و به رغم هر سکته ، خود نمائی کرده است .
عید نوروز سمبول روح فنا ناپذیر ایرانی است. همانطور که در این روز طبیعت مرده از نوجان میگیرد ، ایرانی هم پس از هر شکست ، از نو قیام کرده نبوغ خویش را آشکار ساخته است .
نبوغ ایرانی مثل کوه آتشفشان ، گاهی خاموش شده ولی ناگهان بموقع خود بفوران پرداخته و دنیا را از حرکت و جنبش خود تکان داده است.
میتوان نبوغ ایرانی را بمشعلی تشبیه کرد که گاهی روشنائیش دردوری غلظ، ناپدید میگردد ولی دیری نمیگذرد که نورجهانبخش آن ، بادرخشندگی تمام جهانی را غرق روشنائی میسازد .
ایرانی بر اثر داشتن به چنین نبوغ ، نه تنها توانست از استعمار مقدونیه، مغول، عربوافغان و ترک که اقوامی نیمه وحشی بودند رهائی یابد بلکه قادر گشت آنها را در راه مدنیت هدایت کند و بتدریج بر آنها مسلط شود…..