
کتاب دست دوم کشف الظنون عن أسامی الکتب و الفنون
کتاب «کشفالظنون عن أسامی الکتب والفنون» تألیف حاجی خلیفه، از مهمترین منابع کتابشناسی در تمدن اسلامی است. این اثر سترگ، نتیجهی بیش از بیست سال تحقیق، گردآوری و نگارش نویسنده است و بیش از ۱۵۰۰۰ عنوان کتاب و حدود ۹۵۰۰ نام مؤلف را در بیش از ۳۰۰ علم و فن معرفی میکند.
حاجی خلیفه در این کتاب، علوم و فنون مختلف رایج تا عصر خود را بهترتیب حروف الفبا دستهبندی کرده و برای هر موضوع، ضمن ارائه تعریفی مختصر، فهرستی از کتابها و مؤلفان مرتبط نیز ذکر کرده است. این کتاب مرجعی ارزشمند برای پژوهشگران، نسخهشناسان، و علاقهمندان به تاریخ علم و فرهنگ اسلامی است.
📖 ساختار محتوایی:
کتاب در پنج باب اصلی تنظیم شده که در آنها مباحثی چون:
-
تعریف علم و تقسیمبندی آن
-
منشأ علم و کتاب
-
طبقهبندی مؤلفان
-
فواید و موانع علم
-
و ساختار درونی علوم
بررسی شدهاند. پس از این بخش مقدماتی، وارد مدخلهای الفبایی موضوعات و کتابها میشود.
✒️ درباره نویسنده:
مصطفی بن عبدالله، معروف به حاجی خلیفه یا کاتب چلبی (۱۰۱۷–۱۰۶۷ ق)، از دانشمندان برجسته عثمانی و مؤلفان برجستهٔ حوزه تاریخ و کتابشناسی بود. وی با دسترسی به کتابخانههای درباری عثمانی، توانست یکی از جامعترین و دقیقترین آثار کتابشناسی جهان اسلام را تألیف کند. آثار دیگر او شامل «تقویمالتواریخ»، «فذلکةالتواریخ» و «ارشاد الحیاری» است.
📚 ذیلها و آثار مکمل:
-
ایضاحالمکنون تألیف اسماعیل پاشای بغدادی (جامعترین ذیل با افزودن بیش از ۱۹۰۰۰ عنوان جدید)
-
ذیل کشفالظنون تألیف آقابزرگ تهرانی
-
و ذیلات دیگر از دشنهزاده، جیارشیخی، حنیفزاده و عارف حکمت بک
🟢 مناسب برای: پژوهشگران حوزه تاریخ علم، نسخهپژوهان، کتابداران، کتابشناسان، طلاب و علاقهمندان به تمدن اسلامی