کتاب دست دوم فصوص الحکم

کتاب فُصوص یا فُصوص‌الحِکَم اثر ابن عربی از کتب مشهور تصوف و عرفان نظری است. فُصوص جمع واژه «فَص» به معنای نگین است و فصوص‌الحکم نگین‌های حکمت معنا می‌دهد. این كتاب به بحث درباره موضوعاتی چون جهان قبل از آفرینش، علت آفرینش، مراتب وجود، حضرات خمس(تنزیلات حق)، مفاتیح غیب، جنات حق، مرتبه یا مرتبه طبیعت كلیه، انسان كلمه قلب دل، و اعیان ثابته اختصاص دارد. و اما مصحح؛ ابوالفتح محمد بن محمد بن محمود حافظی بخاری، ملقب به پارسا، در حدود ۷۵۶ه.ق. در خاندانی که از ائمه و بزرگان بخارا بودند، به دنیا آمد. وی در ۲۴ ذیحجه ۸۲۲ ه.ق. در مدینه درگذشت. یکی از شروح مهم فصوص الحکم ابن عربی، شرح فصوص الحکم خواجه پارسا است. این شرح از امتیازات ویژه‌ای نسبت به شروح دیگر فصوص، از جمله نثر روان و شرح معضلات متن فصوص و استفاده از کتب دیگر ابن عربی، برخوردار می‌باشد. ازجمله ویژگی های شرح محمد پارسا، این است كه ضمن نگهداری اصالت گفتار ابن‌عربی، به شرح مشكلات كتاب پرداخته و برخلاف بسیاری از شارحان دیگر، از تطویل و اطناب پرهیز كرده است. جلیل مسگرنژاد، مصحح شرح خواجه محمد پارسا، در مقدمه ی مفصل و سودمند خود به موضوعاتی چون شارح نخستین فصول‌الحكم، شروح معتبر فارسی بر این كتاب، شرح زندگی و آثار خواجه محمد پارسا و ویژگی های شرح وی پرداخته است و همچنین جدولی تطبیقی از شرح محمد پارسا با شرح موید‌الدین جندی(شارح اول این كتاب) ارائه كرده است. در تصحیح این شرح از بیش از 5 نسخه استفاده شده كه تاریخ كتابت نسخه اساس شوال 823ه.ق.(یعنی ده ماه پس از وفات محمد پارسا) است. مصحح كلیه موارد اختلاف بین نسخه‌ها را به صورت نسخه بدل در پانوشت هر صفحه در اختیار گذاشته است. حدود 150 صفحه از این كتاب به فهرست های راهنمای گوناگون، آیات، احادیث، اصطلاحات، اعلام(رجال، كتب، اماكن)، فرق(ملل و نحل)، جملات حكمی و امثال، اشعار عربی و اشعار فارسی ا ختصاص دارد. این کتاب به کوشش دکتر جلیل مسگرنژاد در سال 1366 توسط مرکز نشر دانشگاهی در تهران و در 4000 شمارگان منتشر شده است.