کتاب دست دوم جواهر الاثار شومیز

جواهر الآثار فی ترجمه مثنوی مولانا خداوندگار محمد جلال‌الدین البلخی الرومی شعرا اثر عبدالعزیز صاحب الجواهر در شش جلد ترجمه عربی، تحقیق و تلخیص مثنوی معنوی مولوی رومی است.

مترجم، ترجمه خود را بی‌بدیل و عاری از هرگونه خطا و اشتباه دانسته و در ابتدای کتاب، به این موضوع، چنین اشاره نموده است: «دانشمندانی که در بررسی همگی ترجمه ابیات این نسخه از اصل بتوانند یک خطا در درک و تأمین معنی بیابند، بازهم آن‌را خدمتی سترک به کتاب پراعجاز مولانا پندارند و پاداش آن همان توفیق ایزدی است و بس زیرا که یافتن همین یک خطا در این ترجمه بی‌مانند، بسا شگفت پدید می‌آید»^[۱].

وی معتقد است دشواری و آداب خاص ترجمه مثنوی مولانا خود نشان می‌دهد که هر آینه فرضا در همگی این نه هزار بیت ترجمه دفتر نسخت، اگر صد لغزش اساسی در بیان معنی آفاقی یا انفسی از ابیات آن پدیدار شود، بازهم در میدان مبارزه با انبازان خود، گوی سبقت را ربوده است، چه برسد که در نتیجه کنجکاوی و موشکافی از معنی ظاهری و باطنی هر بیت به کمک سودمندترین شروح و تعالیق صددرصد درست و بی هیچ‌گونه خطا و لغزش آمده است، چه از لحاظ تأمین معنی و چه از لحاظ برگزیدن الفاظ تازی و انسجام و زیبایی نظم و تراوش ذوق شاعرانه و برای اینکه نوعا هر مصراعی به دو مصراع ترجمه شده است و بسا معنی روشن‌تر و لفظ جذاب‌تر نمایان شده است^[۲]. متن عربی اشعار در بالای صفحه، سپس شرح و تعلیقه و در قسمت سوم متن فارسی اشعار در هر صفحه ارائه شده است