
📗 کتاب دستدوم فردوسی و شاهنامه – منوچهر مرتضوی
کتاب فردوسی و شاهنامه
نویسنده: دکتر منوچهر مرتضوی
ناشر: دانشگاه تبریز (چاپ نخست دهه ۱۳۵۰)
زبان: فارسی
تعداد صفحات: حدود ۳۰۰ صفحه
قطع: وزیری
رده موضوعی: نقد ادبی، ادب حماسی ایران، شاهنامهپژوهی
وضعیت فیزیکی: دستدوم – تمیز و سالم
🕯 معرفی و اهمیت اثر
کتاب «فردوسی و شاهنامه» از برجستهترین پژوهشهای تحلیلی دربارۀ هویت ملی و اندیشهٔ انسانی نهفته در شاهنامه است.
دکتر منوچهر مرتضوی، از شاگردان بدیعالزمان فروزانفر و از حافظشناسان و ایرانپژوهان برجسته، در این اثر به ژرفترین لایههای معنا در شاهنامه میپردازد؛ و توضیح میدهد که چگونه فردوسی نه فقط شاعر، بلکه منادی عزت و شرف ملت ایران و آفرینندۀ معتبرترین سند هویت ایرانی است.
⚜️ درونمایه کتاب
مرتضوی بر این باور است که قضاوت دربارهٔ شاهنامه ـ اثر ملی و هزارسالهٔ ایرانیان ـ کاری دشوار اما ضروری است، چرا که این منظومه فراتر از یک متن ادبی، پدیدهای فرهنگی و اجتماعی است.
او شاهنامه را نهچندان «مجموعهای از افسانهها»، بلکه روایتی وحدتیافته از اساطیر، تاریخ و اخلاق ایرانی میداند؛ نمایانگر پیکار میان:
اهورایی و اهریمنی، نیکی و پلیدی، ایران و انیران، امید و نومیدی.
در نگاه مرتضوی، شاهنامه بازتابگر روانِ جمعی قوم ایرانی است ـ قهرمانانش آیینهٔ درد و ایستادگی مردمیاند که «نام را به ننگ نفروختهاند».
🪶 دربارهٔ نویسنده
دکتر منوچهر مرتضوی (۱۳۰۸–۱۳۸۹) ادیب، نویسنده و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز بود.
او از شاگردان استادان بزرگ ادب ایرانی چون بدیعالزمان فروزانفر، ملکالشعرا بهار و سعید نفیسی بود و آثاری ماندگار چون مکتب حافظ، مقدمه بر حافظشناسی و فردوسی و شاهنامه را پدید آورد.
با وجود درخشش علمی، در دهههای پایانی عمر در انزوا زیست، اما آثارش همچنان بنمایۀ نقد و پژوهش ادبی ایران است.