پندنامه عطار نیشابوری

"پندنامه" گویی چکیده‌ی تمام نصایح و اندرزهایی است که به طور تفصیل در سایر آثار شیخ عطار نیشابوری شاعر قرن ششم و هفتم هجری آمده است و سعی بلیغ به کار برده که به اوضاع اجتماعی عصر خویش و تاریخ یا حکایات نپردازد، و به آن می‌ماند که می‌خواسته نتیجه‌ی 114 سال عمر خود را که بسی ‌نیش و نوش روزگار چشیده، زبده‌چین نموده و به نام پندنامه از خویش به یادگار گذارد. چه آن که در کوتاه‌ترین قطعات به عالی‌ترین مطالب پرداخته و آن را در قالب اوامر و نواهی شریعت اسلام و واقعیت عرفان ریخته و تسلیم ابنای زمان نموده است. امتیاز بیش‌تر این منظومه بر سایر منظومات شیخ آن است که در این کتاب خود دلیل و راهنما و پیر و کارگشا است: شیخ رویاروی خطاب به پسر و گاهی خطاب به برادر دارد. امر به معروف و نهی از منکر می‌نماید، وی نکات حساس را بر سبیل تمثیل و تشبیه ضرب‌المثل بیان می‌کند، تا در شنونده موثر افتد. با این توضیح کتاب حاضر از بخش‌های متعددی تشکیل شده است. در مقدمه به دوره و عصر زندگانی عطار، تعداد آثار ایشان، مشرب و مکتب عطار، پیرو مرشد عطار، مذهب عطار، مولانا و عطار، روش شیخ و.. اشاره شده، سپس متن کتاب آمده که به صورت نصیحت و پند است. مذمت غیبت، فواید خاموشی، نصیحت، وصف دانش، بیان آفات، فضیلت ذکر، عاقبت‌اندیشی، فایده‌ی قناعت، توبه و بخشش، صله‌ی رحم، صفات مردانگی، و پاره‌ای از مطالب شعرهای کتاب است. در ادامه "حواشی و تعلیقات" آمده است که در آن به توضیح و تشریح ابیات پرداخته شده و نیز اشاره‌ای که آن بیت یا مصرع به آیات قرآنی، احادیث و... دارد. در ادامه فهرست‌ها شامل فهرست اعلام، آیات و احادیث و منابع و مآخذ آمده است.