تفسیر روض‌ الجنان و روح‌ الجنان ( دوره کامل 5 جلدی ) قطع رحلی

رَوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان فی تفسیر القرآن تفسیری به زبان فارسی اثر ابوالفتوح رازی (متوفای ۵۵۶ق) از متکلمان و محدثان امامیه در قرن ششم هجری قمری. این تفسیر، شامل کل قرآن بوده و ابعاد مختلف آیات مورد بررسی قرار گرفته است. این کتاب که معروف‌ترین اثر ابوالفتوح رازی است، یکی از مصادر کهن تفسیری شیعه برای مفسران پس از خود به شمار می‌رود.

درباره مؤلف

ابوالفتوح رازی از مفسران و محدثان شیعه در قرن ششم هجری قمری است. نسب وی به قبیله خزاعه می‌رسد و جد اعلای او، نافع بن بدیل بن ورقاء خزاعی صحابی پیامبر(ص) است. ابوالفتوح از شاگردان زمخشری و از اساتید ابن شهر آشوب و ابن حمزه طوسی بود. او در نیمه دوم قرن ششم وفات نمود و در صحن حمزة بن موسی الکاظم (ع) و در جوار حضرت عبدالعظیم دفن شد.

معرفی کلی

این کتاب، اولین تفسیر کامل شیعی فارسی است که همه سوره‌های قرآن را در برمی‌گیرد. به نام کتاب، در خود تفسیر اشاره‌ای نشده و در کتب شیخ منتجب الدین رازی و ابن شهر آشوب با نام «روض الجنان و روح الجنان» آمده است.^[۱] [۲] ابن شهر آشوب در کتاب دیگر خود از این کتاب با عنوان «روح الجنان» یاد می‌کند.^[۳]ابوالحسن شعرانی هم نام کتاب را رَوحُ الجِنان و رُوح الجَنان مى‌داند

نخستین مطلب تفسیر ابوالفتوح پس از مقدمه در فصل اول تقسیم آیات قرآن از نظر معنا به چهار دسته است ۱- آیاتی که فهمش وعلمش از آنِ خداست ومصلحت را خدای احکم الحاکمین در عدم بیان دیده است مانند آیه ۸۵ سوره بنی اسرائیل وَ یسْئَلُونَک عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی و درباره روح از تو می‌پرسند، بگو: «روح از [سنخ‌] فرمان پروردگار من است و آیه ۱۸۷ سوره اعراف یسْئَلُونَک عَنِ السّٰاعَةِ أَیٰانَ مُرْسٰاهٰا قُلْ إِنَّمٰا عِلْمُهٰا عِنْدَ رَبِّی لاٰ یجَلِّیهٰا لِوَقْتِهٰا إِلاّٰ هُوَ. از تو درباره قیامت می‌پرسند [که‌] وقوع آن چه وقت است؟ بگو: «علم آن، تنها نزد پروردگار من است.۲- آیاتی که ظاهر لفظ او مطابق معنی او بود در لغت عرب و آن را محکم خوانند،مانند: قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ بگو: «اوست خدای یگانه» سوره اخلاص آیه ۱ و آیه ۱۷۱ سوره نساء إِنَّمَا اللهُ إِلٰهٌ وٰاحِدٌ خدا فقط معبودی یگانه است.۳- آیاتی که مجمل هستند و از ظاهرشان منظور تفصیلی را نمی‌توان فهمید و نیاز به شرح و تفصیل دارد مانند: آیه۴۳ سوره بقره وَ أَقِیمُوا الصَّلاٰةَ وَ آتُوا الزَّکٰاةَ و نماز را بر پا دارید، و زکات را بدهید. و مانند آیه ۹۷ سوره آل عمران وَ لِلهِ عَلَی النّٰاسِ حِجُّ الْبَیتِ و برای خدا، حج آن خانه، بر عهده مردم است. ابوالفتوح درتوضیح این قسم افزوده است: تفصیل نماز و کیفیت آن و احوال زکات و کمیت آن و افعال حجّ و احکام آن تا شارع-علیه‌السلام-بیان نکند و تفصیل ندهد،ما را راه نباشد به آن.۴- آیات متشابه هستند که لفظش مشترک میان دو معنی یا بیشتر است، و تنها با کلام پیامبر و امامان و یا دلیل می‌توان یکی از احتمالات را برگزید.